Müjde Işıl – Ferit Karahan’ın yönettiği ve senaryosunu eşi Gülistan Acet ile birlikte kaleme aldığı “Okul Tıraşı”, bizi karlarla çevrili Doğu’daki yatılı bir okula götürüyor. Hasta arkadaşı için hem tabiata hem de bürokrasiye karşı uğraş eden küçük Yusuf ile birlikte biz de o çaresizliği yaşıyoruz adım adım. Endişeyi ve onun beslediği palavralarla yoğrulmuş sıkışmışlık hissini sade ve doğal bir lisanla anlatan sineması, oyuncuları Ekin Koç ve Cansu Fırıncı ile direktör Ferit Karahan anlattı.
Filmdeki karakterinizi nasıl tanım edersiniz?
EKİN KOÇ: Selim Hoca hayli klâsik bir eğitim anlayışına sahip; disiplin ve otoritenin, hatta yeri geldiğinde şiddetin eğitimcinin en kıymetli araçları olduğunu düşünen bir öğretmen. Çocuklarla olan alakasını de daima bu perspektiften kurmuş, münasebetiyle onlara yardımcı olurken dahi bu tutumu koruyor.
CANSU FIRINCI: Hamza karakterinin dört çocuğu olsaydı şayet, birinci üçü kız, sonuncusu erkek olurdu. Sanırım bu bilgi Hamza’ya dair fikir oluşturmak için hayli kâfi.
Öğretmenliğin otorite ve cezalandırma ile özdeşleşmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
EKİN KOÇ: Ne yazık ki bu durumu biraz ülkemizle bağdaştırıyorum. Öğretmenin bir otorite figürü olmasını şahsen gerekli bulmakla birlikte bunun zorlama yollarla yapılmasına mutlaka karşıyım. Bilgi üzerinden kurulan bir hiyerarşi, işi bilen “uzman”a karşı duyulan hürmet biçiminde olmalı, öğretmen öğrenci bağlantısı. Ödül ve ceza sistemleri doğal ki eğitimci tarafından aşikâr dozlarda kullanılabilir lakin şiddet asla kabul edilemez olmalı ve kanunlar tarafından yaptırıma tabi tutulmalıdır.
CANSU FIRINCI: Otoriter olan ya da otoriter yanlar taşıyan sistemlerdir özünde. Bunu bir meslek kümesiyle özdeşleştirmek maalesef çabucak her yüzyılın, bilhassa de içinden geçtiğimiz devrin bir hastalığı. Doktorlara uygulanan şiddeti düşünsenize…
Hem karaktere girmek hem de çekim şartları açısından sizi neler zorladı sinemada?
EKİN KOÇ: Açıkçası civarda yaşayan insanların muzdarip olduğu pek çok eksikliği biz süreksiz mühlet deneyimledik. Münasebetiyle orada sahip olduğumuz şartlara “tecrübe” gözüyle baktığımız ve süreksiz olduğunu bildiğimiz için bütün bu “zorluklar” aslında bizi nitekim zorlayan şeyler olmadı. Doğal burada kendi adıma konuştuğumu tekrar belirtmeliyim.
CANSU FIRINCI: Sineması çektiğimiz coğrafyanın mevsimsel ve coğrafik şartları epey zorlayıcıydı. Karaktere girmek hususundaysa oyuncu idaresinde hayli başarılı olan direktörümüz Ferit Karahan sayesinde çok zorlandığımı söyleyemem. Ne istediğini ve nasıl alacağını yeterli bilen bir sinemacı.
“Okul Tıraşı” sizce neyi başardı, nerede fark yarattı da bu kadar sevilip ödüllendirildi?
EKİN KOÇ: Bence “başarılı” addedilmek için illa fark yaratmanıza gerek yok. Bir sinemanın başarılı olması için sadece güzel bir senaryo, direktör yahut oyuncu yetmez. Sayısız parametrenin ahenk içinde, en verimli halde çalışması gerekir. “Okul Tıraşı” da tahminen büyük ölçüde öyküsünü gerçek sinerjiyle buluşturup uygun sonuçlar elde etmeyi başarmıştır. Bunu ne yazık ki tam olarak kavrayıp nelerin güzel ya da berbat gittiğini tespit edip formül ortaya koymak pek mümkün değil üzere geliyor bana. Şayet o denli olsaydı esasen herkes uyguluyor olurdu.
CANSU FIRINCI: Sinema, konusu itibariyle lokal bir atmosferde geçse de, kozmik bir içerik taşıyor. Senaryonun bu özelliği sinema lisanına de taşındığından izlendiği her ülkede ilgiyle karşılandı. İzleyici, her şeyin o anda karşısında hakikaten yaşandığı izlenimine kapılıyor. Beri taraftan daima sorgulayıcı bir pozisyonda da bırakılıyor. “Okul Tıraşı” izleme müddetinden ibaret olmayan, onun ötesine taşan bir seyahate çıkarıyor izleyiciyi. Kıssanın bir çocuk üzerinden takip edilmesi, bu ilginin bamteli. Ülkemizde ve dünyada en çok canımızı acıtan bahislerin başında da çocukların maruz kaldığı berbatlıklar gelmiyor mu? “Okul Tıraşı”, içindeki çocuğu yaşatmayı başarabilenlerin sineması.
‘OKUL TIRAŞI’NIN BAŞLICA ÖDÜLLERİ
Berlin Sinema Şenliği – FIPRESCI
Chicago Sinema Şenliği – EN UYGUN FİLM
Antalya Sinema Şenliği – EN YETERLİ SİNEMA ve EN GÜZEL SENARYO
Ankara Sinema Şenliği – EN YETERLİ YARDIMCI ERKEK OYUNCU (Ekin Koç) ve EN YETERLİ KURGU
Boğaziçi Sinema Şenliği – EN UYGUN DİREKTÖR ve EN YETERLİ KURGU
Kazan Sinema Şenliği – EN DÜZGÜN DİREKTÖR ve EN DÜZGÜN ERKEK OYUNCU (Samet Yıldız)
Lisbon & Sintra Sinema Şenliği – EN DÜZGÜN ERKEK OYUNCU (Samet Yıldız)
Atlantida Sinema Şenliği – EN DÜZGÜN SİNEMA (ELEŞTİRMENLER ÖDÜLÜ)
European Sinema Şenlik of Palić – EN ÂLÂ YÖNETMEN
Türkiye Almanya Sinema Şenliği – EN DÜZGÜN FİLM
Balkan Panorama Sinema Şenlik – EN UYGUN FİLM
Ferit Karahan: Sorun, palavranın dallanıp budaklanışı
Filmin temeli, yatılı okul tecrübelerinize dayanıyor. Senaryolaştırırken nasıl bir usul izlediniz?
Bu hikayeyi kurmadan kısa bir mühlet evvel aslında bütün düzgün hikayelerin bir biçimde polisiye içerdiğini konuşuyorduk Gülistan Acet ile. Şahsî olarak en beğendiğim ve uzman olduğumu düşündüğüm çeşit polisiyedir. Öyküde altı yılı anlatmanın sıkıntı ve anlamsız olduğunu fark ettiğim an hem vakti hem de yeri sınırlamam gerektiğini düşündüm. Bu yüzden tek yerde ve bir günde geçen bir kıssa kurmak istedik. Kıssanın başladığı yerde bitmesi, “suç” sarmalını göstermesi için de düzgün bir dizayn oluşturabilecekti. Problem, “yalanın” nasıl dallanıp budaklanacağı ve benim direktör olarak buna nasıl yaklaşacağımdı.
Filmin merkez noktasını görsel ve sözel özetlesek bu, banyo sahnesi ve “korkunun yalanı” mı olurdu?
Korkudan kaynaklı palavra, hâkim atmosferi oluşturuyor. Sinemanın başladığı ve sorunun tetikleyici ögesi ve tıpkı vakitte sineması astığımız yer banyo sahnesiydi. Ama sinemanın merkezinde Otto Rank’tan alıntı yaparak “ölüm travması” ya da “insanın ömürde kalma dürtüsü” olduğunu söyleyebilirim.
